Олигопол зах зээлийн entry-exit загварын үнэлгээ: Монгол Улсын банк бус санхүүгийн байгууллагын жишээ

Abstract

Манай улсад 2019 оны байдлаар тусгай зөвшөөрөл бүхий 544 ББСБ үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Харин эдгээр ББСБ-ын өрсөлдөөн болоод тухайн зах зээлд орох болон гарах ББСБ-ын тоо хэрхэн өөрчлөгдөж, түүнд ямар хүчин зүйлс нөлөөлж буйг судалсан судалгаа манай улсад байхгүйн дээр олон улсад ч тэр бүр судлагдаад байдаггүй. Харин санхүүгийн зах зээлээс авч үзвэл банкны салбартай уялдсан судалгаа нэлээдгүй байдаг. Учир нь ББСБ-ын мэдээлэл, өгөгдлийг олох болон тооцоход ярвигтай. Одоогоор манай улсад үйл ажиллагаа эрхэлж буй ББСБ-уудын 90 хувь орчим нь зээлийн үйлчилгээгээр дагнах эсвэл өөр төрлийн санхүүгийн үйлчилгээтэй хавсран ажилладаг ба банкны салбартай харьцуулахад ББСБ-уудын эдийн засагт эзлэх хувь хэмжээ бага. Энэхүү судалгааны ажлаараа олигопол өрсөлдөөний зах зээлийн entry-exit загварын үнэлгээг Монгол Улсын ББСБ-ын хувьд хийж ББСБ-ийн зах зээлд шинээр нэвтрэхэд болон гарахад ямар хүчин зүйлс нөлөөлж буйг судлан entry-exit загварыг ашиглан нарийвчилсан мэдээлэл ашиглалгүйгээр зах зээлийн өрсөлдөөнийг хэмжиж болдог гэдгийг харуулахыг зорьлоо. Ингэхдээ Монгол Улсын тэр дундаа Улаанбаатар хотын ББСБ-ын хувьд entry-exit загварын үнэлгээг хийнэ. Мөн өрсөлдөөнийг хэмжих хэд хэдэн аргачлалыг онолын хувьд банкны салбарын жишээгээр авч үзэх бөгөөд entry-exit загварын давуу талыг тодорхойлсон болно.